ΤΑ ΑΓΝΩΣΤΑ ΤΗΣ
ΦΩΚΙΔΑΣ- Ο ΟΝΟΜΑΡΧΟΣ ΚΑΙ Ο ΦΙΛΟΜΗΛΟΣ, ΤΑ 2 ΑΔΕΛΦΙΑ-ΣΤΡΑΤΗΓΟΙ ΤΩΝ ΦΩΚΕΩΝ ΣΤΟ 3 ΙΕΡΟ ΠΟΛΕΜΟ , ΗΤΤΕΣ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Β΄ ΚΑΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗΣ ΦΑΛΑΓΓΑΣ
ΚΑΙ Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ.
Ο Φιλόμηλος και ο Ονόμαρχος ήταν δυο από τα τρία παιδιά του Θεότιμου , επικεφαλής της μιας από τις ισχυρότερες και πλουσιότερες οικογένειες του Κοινού των Φωκέων. Η εποχή που ζούσαν ήταν η αρχή της παρακμής της ηγεμονίας των Θηβών μετά από την μεγάλη ήττα στην μάχη της Μαντινείας το 362 π. Χ. , οπού το Φωκικό Κοινό , παρόλο σύμμαχος της Θήβας , με προτροπή του αντιθηβαικού κόμματος όπου ήταν επικεφαλής και τα δυο αδέλφια , δεν έστειλε το στρατιωτικό σώμα. Ο λόγος της άρνησης ήταν μια πρόφαση ότι το Φωκικό Κοινό είχε αμυντική συμφωνία με τις Θήβες και όχι να βοηθάει με τη Θηβα στις επιθετικές κινήσεις.
Ο πραγματικός λόγος όμως ήταν ότι με την ηγεμονία των Θηβών το Κοινό των Φωκέων κόντευε να χάσει τις τελευταίες απολαβές της ανεξαρτησίας του ως κράτος . Από την άλλη πλευρά για τους Θηβαίους ήταν ζωτικής σημασίας ο έλεγχος της κοιλάδας του Κηφισού και των Θερμοπύλων και ήταν θέμα επιβίωσης του κράτους τους. Για να διατηρούν την εξουσία της Θήβας επί του Φωκικού Κοινού χρησιμοποιούταν η Δελφική Αμφικτιονία οπού η Θήβα είχε τον πρώτο λόγο. Ήδη από το 363 από τους Δελφούς εκδιώχθηκε ο επικεφαλής του προφωκικού κόμματος Αστυκράτης και οι υποστηρικτές του , οι οποίοι βρήκαν καταφύγιο στην Αθήνα. Ως άλλα «αντίποινα» προς τους Φωκείς η Δελφική Αμφικτιονία κατάγγειλε για ιεροσυλία μερικούς πλούσιους φωκείς επειδή καλλιέργησαν γη και ελιές που ανήκαν στο Μαντείο των Δελφών και υπέβαλε δυσβάστακτο πρόστιμο στους υπαίτιους . Η απόφαση αυτή παρόλο, που δεν αφορούσε το σύνολο των πολιτών , πάρα μόνο μερικούς, προκάλεσε μεγάλη αγανάκτηση σε όλους.
Έτσι στην μεγάλη συνέλευση του Φωκικού Κοινού ο Φιλόμηλος και ο Ονόμαρχος με επιχειρήματα των αρχαίων προνομίων των Φωκέων στην Δελφική Αμφικτιονία και πρότρεπαν τους Φωκείς να πάρουν τον έλεγχο του Μαντείου. Ο πόλεμος με τη Θήβα ήταν πια προ των πυλών , για αυτό ο Φιλόμηλος πήγε στη Σπάρτη, σύμμαχο των Φωκέων από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο ακόμα , έκανε μυστικές διαβουλεύσεις ,με τον Βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμο και πήρε 15 τάλαντα για την δημιουργία στρατού μισθοφόρων. Ετσι, καλοκαίρι του 356 π.Χ , με τα λεφτά των Σπαρτιατών ο Φιλόμηλος έφτιαξε στρατό και επιτέθηκε στους Δελφούς , παίρνοντας το Μαντείο και διαλύοντας μια μικρή δύναμη των Λοκρών της Άμφισσας . Άμεσα μετά επέστρεψε ο Αστυκράτης από την Αθήνα , έγινε μεγάλη φορολόγηση των πλούσιων κατοίκων των Δελφών, φτιάχτηκαν αμυντικά τείχη και πάρθηκε ένα μικρό μέρος του θησαυρού του Μαντείο σε μορφή δανείου.
Ο Στρατηγός των Φωκέων ανάγκασε την Πυθία να του δώσει «ευνοϊκό»
χρησμό και κατέστρεψε την πετρινη επιγραφή που
έλεγε για το πρόστιμο . Άμεσα μετά έστειλε πρεσβείες σε μεγάλης πόλεις της Ελλάδας
για της εξηγήσεις για τις πράξεις του και η Αθηνά, Σπάρτη και Κόρινθος έκαναν
συμφωνία Με τα λεφτά των Σπαρτιατών και του Μαντείου ο
Φιλόμηλος δημιούργησε σταδιακά ένα σώμα στρατού με 10.000 οπλίτες. Η Δελφική Αμφικτιονία με πλειοψηφία
κήρυξέ πόλεμο στους Φωκεις, ο στρατός του Φιλόμηλου επιτέθηκε στην Λοκρίδα με επιτυχία,
και απέκρουσε αρχικά τον συμμαχικό στρατό των Βοιωτών , αλλά στην μάχη κοντά
στη πόλη Νέον ( σημερινή Τιθορέα ) ηττήθηκε και ο Φιλόμηλος αυτοκτόνησε. Από αυτή
τη στιγμή την στρατιωτική δράση ανέλαβε ο Ονόμαρχος με τον υπαρχηγό τον 3 και μικρότερο
αδελφό, τον Φάυλλο.
Ο Ονόμαρχος τελικά διάθετε εξαιρετικό στρατηγικό
μυαλό και δεν κρατούσε πλέον τα προσχήματα όπως ο αδελφός του, πήρε πολύ μεγάλο
μέρους του θησαυρού του Μαντείο των Δελφών και έφτιαξε χρυσά νομίσματα . Έτσι δημιούργησε
έναν απίστευτα μεγάλο για τα δεδομένα της Αρχαίας Ελλάδας στρατό των μισθοφόρων, με 20.000 πεζικό και
1000 ιππείς . Είναι ο πρώτος στην
Αρχαιότητα που δημιούργησε το ξεχωριστό σώμα «πυροβολικού» στο στρατό του , οπλισμένο
με ελαφρές γαστρφέτες και οξυβελεις.
Την άνοιξη του 354 π. Χ , έκλεισε συμμαχία με οικονομική ενίσχυση με τους Τύραννους των Φερών που αμφισβητούσαν εκείνη την εποχή το Κοινό των Θεσσαλών , για να μηδενίσει την περίπτωση ενεργής εμπλοκής των Θεσσαλών. Επιτέθηκε στην γειτονική Λοκρίδα , πήρε το Θρόνιο και την Άμφισσα , λεηλάτησε τα εδάφη της Δωρικής Τετράπολης στα εδάφη της σημερινής Γραβιάς και εκστράτευσε κατά των Βοιωτών , παίρνοντας τον Ορχομενό και πολιόρκησε τα Χαιρώνεια. Όλες αυτές οι κινήσεις και η έκκληση του Θεσσαλικού Κοινού για βοήθεια έκανε τον Μακεδονικό Βασιλιά τον Φίλιππο του Β΄ εμπλακεί ενεργά στις συγκρούσεις. Ο Ονομαρχος άμεσά ανταποκρίθηκε στις εκκλήσεις του τύραννου των Φέρων του Λυκόφρωνα και στέλνε τον αδελφό του Φάυλλο με το σώμα των 7.000 ανδρών, αλλά στην πρώτη μάχη ο Φάυλλος ηττήθηκε από τους Μακεδόνες.
Τότε ο Ονόμαρχος αποφάσισε να εκστρατεύσει ο ίδιος κατά του Φιλίππου και της μακεδονικής φάλαγγας και ξεκίνησε με τους 20.000 πεζούς, 1000 ιππείς και το τμήμα πυροβολικού του με πολλές καταπέλτες. Εφοδιασμένος με τα πρωτοπόρα για την εποχή του όπλα κατάφερε με την χρήση του «πυροβολικού» να νικήσει 2 φορές τον Φίλιππο και ανίκητη μακεδονική φάλαγγα στην 2 και στην 3 μάχη Πελασγιώτιδας. Στην τελευταία μάχη με το κόλπο της «ψεύτικης» υποχώρησής παρέσυρε την φάλαγγα στη βάση ενός ημισεληνοειδή λόφο με στενό πέρασμα οπου στις πλάγιες ήταν εγκαταστημένες οι καταπέλτες μαζί με το φρέσκο στράτευμα σε ενέδρα και σχεδόν αποδεκάτισε τον Μακεδονικό στρατό .
Οι 2 ήττες αυτές έριξαν
το ηθικό του μακεδονικού στρατού και ο Φίλλιπος , για να ανακόψει την μαζική
λιποταξία αναγκάστηκε να γυρίσει στην Μακεδονία. Ο μύθος λέει ότι φεύγοντας ο μακεδονικός
βασιλιάς είπε για αυτή την υποχώρηση « Δεν
τράπηκα σε φυγή, πήγα πίσω σαν κριάρι, για να χτυπήσω ξανά πολύ πιο δυνατά» !
Αυτές οι νίκες του Ονόμαρχου έκαναν προσωρινά
το Κοινό των Φωκείων ισχυρότερο κράτος της Αρχαίας Ελλάδας και τον ίδιον την πιο σημαντική προσωπικότητα της Ελλάδας
το 353 π.Χ .
Το τέλος της ιστορίας του Ονόμαρχου, αυτου του ταλαντούχου και τολμηρού στρατηγού των Φωκέων δόθηκε ένα χρόνο μετά στην πιο αιματηρή μάχη της αρχαιότητας , στην Μάχη του Κρόκιου Πεδίου το 352 π. Χ. . Ο Ονόμαρχος όπως και στην προηγουμένη χρονιά ήρθε προς βοήθεια στον Λυκόφρονα, Τύραννο των Φέρων, για να αντιμετωπίσει τους Μακεδόνες. Αυτή τη φορά ο Φίλιππος είχε υπεροχή στο ιππικό και το πεδίο της μάχης που διάλεξε ο Μακεδόνας Βασιλιάς δεν ευνοούσε την χρήση καταπελτών. Το αποτέλεσμα ήταν τραγικό για τους Φωκείς , 6.000 στρατιώτες νεκροί μαζί με τον Ονόμαρχο , 3.000 αιχμαλωτίσθηκαν και πιθανών εκτελέστηκαν μετά. Ο υπόλοιπος στρατός των Φωκέων ων με τον Φάυλλο επικεφαλής αποσύρθηκε στις Θερμοπύλες , όπου μαζί με τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες απέτρεψαν την άμεση επέλαση των Μακεδόνων στην Νότια Ελλάδα .
Μετά την μάχη ο Φίλιππος παρουσιάστηκε
ως νικητής ενάντια της ιεροσυλίας των Φωκέων στο Μαντείο των Δελφών και έγινε άρχοντας της Θεσσαλίας
. Με αφορμή της νίκης στο Κρόκιο Πεδίο ο Φίλιππος ονόμασε την πρόσφατα γεννημένη
κόρη του «η Θεσσαλονίκη της Μακεδονίας»
