ΤΑ ΑΓΝΩΣΤΑ ΤΗΣ ΦΩΚΙΔΑΣ : Ο ΧΕΝΡΙ ΧΟΛΛΑΝΤ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΣΑΛΩΝΑ . Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΑΣ ΒΙΚΤΩΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ 6 ΑΓΓΛΙΚΩΝ ΠΡΟΘΥΠΟΥΡΓΩΝ ΚΑΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΜΦΙΣΣΑΣ .

 

      

        «Τα Σάλωνα , πράγματι, μπορούν να θεωρηθούν ως μια είσοδος από αυτή τη πλευρά προς τις πιο κλασσικές περιοχές της Αρχαίας Ελλάδας , και ο ταξιδιώτης από δω αρχίζει να βαδίζει με πιο ασφαλές βήμα πάνω στα μνημεία και τα χνάρια αυτού του σπάνιου λαού!» 

                   Χένρι Χόλλαντ , 1815

 

 

 

Ο Χένρι Χόλλαντ (Henry Holland) γεννήθηκε το 1788 στην πανέμορφη επαρχία του Τσεσαιρ   της ΒορειοΔυτικής Αγγλιας και ήταν γιος  χειρουργού Πίτερ Χόλλαντ και ανιψιός του γνωστού παραγωγού της πορσελάνης τον Τζόσουα Γουετζγουντ, τον παππού του Καρόλο Δαρβινο. Από μικρό παιδί τον Χένρι τον διακάτεχε το ανήσυχο πνέμα και τάση για εξερεύνηση. Φεύγοντας από το σπίτι για σπουδές στα 11 του χρόνια, σπούδασε στο Νιουκαστλ και στο Μπρίστολ, οπου έμαθε στην εντέλεια τα Λατινικά και τα Αρχαία Ελληνικά και το 1806 στην ηλικία 18 χρόνων μπήκε στην φημισμένη τότε  Ιατρική Σχολή του Εδιμβούργου την οποία την τελείωσε μετα από 5 χρόνια το 1811. Φοιτητής ακόμα , το 1810 κάνει το πρώτο του ταξίδι στην Ισλανδία με τον σκοπό να εμβολιάσουν τους κατοίκους της με το εμβόλιο κατά της ευλογιάς.  Έκτοτε ταξίδευε  κάθε χρόνο στους 2 μήνες του φθινοπώρου εκτός Αγγλίας παρά την ΄πίεση της δουλείας, μιας και έγινε ένας από τους περιζήτιτους ιατρούς της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Το 1814 νέος ιατρός ακόμα , συνόδευσε  την πριγκίπισσα Βικτωρία ( μελλοντική μακροβιότερη βασίλισσα της Αγγλίας ) στο ταξιδι της στην Ευρώπη που διάρκεσε 3 μήνες . Στο ταξίδι αυτό γνώρισε εκτός τους γαλαζοαίματους της Γηραιάς Ηπείρου και πολλους καταξιωμένους επισήμονες , ιατρούς και μη.  Ασκώντας ιατρικό επάγγελμα απέκτησε μεγάλη φήμη, ηταν προσωπικός ιατρός της Βασίλισσας Βικτωρίας και των έξι αγγλικών προθυπουργών. Έγινε Προεδρός του Ιατρικού Συλλόγου της Βρετανίας . Ήταν φίλος με τον Λόρδο Βυρωνα και λογου κοινωνικού και ανοιχτου του χαρακτήρα ο Χενρι Χολλαντ ήταν ιδιαίτερα αγαγητός στην ψηλή κοινωνία του Λονδίνου,  σε επιστημονικούς κύκλους αλλά σε απλούς ανθρώπους. Στα πρώτα του ταξίδια όταν είχε περισσότερο χρόνο κρατούσε λεπτομερείς σημειώσεις και αρκετα πετυχημένα σχεδιαγράμματα και σκιτσα. Τα ταξίδια του είχαν αγαθό και εξερευετικό χαρακτήρα, δεν ήταν «κινυγος και συλλεκτης αρχαιοτήτων» . ο ίδιος έλεγε χαρακτηριστικά : « Από τα ταξίδια σου δεν κουβάλησα πάνω από 20 αντικείμενα. Τα μισά από αυτά ήταν ιοδοπορικές βακτηρίες, και ένα σπαθί που μου το χάρισε ο Αλί Πασας, λέγοντας μου ότι είχε κόψει πολλά κεφάλια με αυτό».

Το 1812 , ως νέος απόφοιτος Ιατρικής πραγματοποιηει ένα ταξίδι, ακολουθώντας την διαδρομή του Χουμπχαους και του Λόρδου Βύρωνα, φτάνοντας αποτα Ιόνια Νησιά το νόεμβρη του 1812 στα Ιωάννινα στην αυλή του Αλί Πασά . Άμεσα άρχισε να προσφέρει τις ιατρικές του υπηρεσίες στον Αλί Πασα και στον γιο του Βελή , αποκτώντας έτσι την ευνοια τους και κάθε διευκόλυνση στο μελλοντικό του ταξίδι  στην Ελληνική Επικράτεια. Ο  Χόλλαντ φτάνει στα Σάλωνα είτε στο τελους του Δεκεμβρίου του 1812 είτε στις αρχές Ιανουαρίου ακριβώς στο καταχείμωνα. Η περιγραφή του της πόλης των Σαλώνων και της γύρω περιοχής είναι καταπληκτική , ακριβής και κατατοπιστική, δίνοντας στον αναγνώστη την πλήρης εικόνα της πόλης με κάθε λεπτομέρεια  .

 

  « Στα Σάλωνα  υπάρχουν περισσότερα από οκτακόσια (800) σπίτια , από τα οποία κατ΄εκτίμηση τα πεντακόσια (500) κατοικούνται από Έλληνες. Στην πόλη υπάρχουν επτά ελληνικές εκκλησίες και ισάριθμα τζαμιά. Οι κοιλάδες στην γύρω περιοχή παράγουν δημητριακά , λάδι, βαμβάκι και κρασί, με τα δυο πρώτα προιόντα σε ποσότητες τέτοιες, που επαρκούν για εκτεταμένες εισαγωγές από τον Κόλπο, από όπου επίσης μεταφέρεται ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής μαλλιού από τα κοπαδια των γειτονικών βουνών. Τα Σάλωνα, και σχεδόν το σύνολο της βόρειας ακτής του Κορινθιακού κόλπου , τελούν υπό την κυριαρχια του Αλί Πασά. Ο διοικητής της πόλη σήμερα είναι ο Σείτ Αχμέτ, ένας άνθρωπος που, πριν λίγα χρόνια, είχε σταλεί από τον Αλί στην Αγγλία , και που προφανώς της έχει φέρει εις πέρας με μεγάλη επιδεξιότητα .  

 Τα επιβλητικά ελατοσκεπή όρη , που διακρίνονται δυτικά των Σαλώνων, παλιά ανήκαν στην στην περιοχή δικαιοδοσίας της Δυτικής Λοκρίδας και ο απότομος βραχώδης Κόρακας, που ναφέρεται από τον Ολίβιο και τον Αππιανό στις αφηγήσεις τους περί του ρωμαϊκού πολέμου με τον Αντίνοο και τους Αιτωλούς, ανήκει πιθανών σαυτό το ορεινό συγκρότημα  . Τα βουνά προς τα ανατολικά είναι ακόμα πιο καθαγιασμένα στην Ιστορία, όπως και εκείνα στην περιοχή της Φωκίδας.

 Τα Σάλωνα , πράγματι, μπορούν να θεωρηθούν ως μια είσοδος από αυτή τη πλευρά προς τις πιο κλασσικές περιοχές της Αρχαίας Ελλάδας , και ο ταξιδιώτης από δω αρχίζει να βαδίζει με πιο ασφαλές βήμα πάνω στα μνημεία και τα χνάρια αυτού του σπάνιου λαού!» ΄

Μετά τα Σάλωνα ο Χόλλαντ πάει και εξερευνά με λεπτομέρεια τους Δελφούς και από την Αράχοβα, Λιβαδειά καταλήγει στην Αθήνα και συνεχίζει το ταξίδι του στην Μικρά Ασία.

 Μετά από την επιστροφή του στο Αγγλία ο Χένρι Χόλλνατ εκδίδει τις σημειώσεις του το 1815 στο Λονδίνο . Ακολουθεί λαμπρή ιατρική καριέρα και πάρα πολλά ταξίδια στην Ισλανδία, Ιρλανδία, Σκωτία, Ισπανία, Πορτογαλία , Γαλλία, Ελβετία , Γερμάνια, Ιταλία, Κανάρια ,  Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Καναδά, Τζαμάικα, στα νησιά της Καραϊβικής , Σουηδία , Νορβηγία , Αλγερία . Ο Χόλλαντ επισκέφτηκε 2 φορές την Ρωσία, και 4 φορές την Μέση Ανατολή και επισκέφτηκε την Κωνσταντινούπολη, Καιρό, Δαμασκό, Μικρή Ασία και την Ιερουσαλήμ. Συνολικά όλα τα ταξίδια του διάρκεσαν 12 χρόνια και όπως αναφέρει ο ίδιος ,κρατούσανε την υγειά του σε καλή κατάσταση και του προσφέραν την επιστροφή στην καθημερινή πραγματικότητα και στην άσκηση ιατρικής με νεα ζωτικότητα. Απεβίωσε στην ηλικία των 85 χρόνων, το 1873 μετά από τα 62 χρόνια της επίσκεψης του στην Ελλάδα και στην Άμφισσα. Στα 82 του χρόνια ταξίδεψε στην Τζαμάικα και στα 83 του χρόνια στην Ισλανδία, ακριβώς εκεί που έκανε και το πρώτο του ταξίδι το 1810 στην ηλικία των 22 ετών.