'' Αν είχαμε ταξιδέψει χωρίς άλλο σκοπό παρά μόνο για να φτιάξουμε μια συλλογή από γραφικά σχέδια, δεν θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε πάνω από 5 μίλια την ημέρα σε μια χώρα που σε κάθε βήμα ή στροφή του δρόμου προσφέρει μια χαρακτηριστική διαφορετικότητα στη θέα, η οποία σε πληθώρα γραφικών ομορφιών και αφθονία μαγευτικών τοπίων ξεπερνά οτιδήποτε στην Ιταλία ή ίσως σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου"
" Ήθελα να επισκεφτώ την Ελλάδα , να ερευνήσω τις αρχαιότητες, να συγκρίνω το παρελθόν της με το παρόν και να μην παραλείψω τίποτα που θα μπορούσε να είναι για τον αρχαιόφιλο αναγνώστη αντικείμενο ενδιαφέροντος και πηγή χαράς"
Ο αρχαιολόγος και ζωγράφος Έντουαρντ Ντόντγουελ (1777-1832) γεννήθηκε στο Δουβλίνο από μια αρχαία και πλούσια ιρλανδική οικογένεια και σπούδασε κλασικά και αρχαιολογία στο Trinity College Cambridge απο το οποίο αποφοίτησε το 1800. Έχοντας μια μεγάλη περιουσία και απαλλαγμένος από επαγγελματικές δεσμεύσεις, αφιερώθηκε στη μελέτη των μεσογειακών πολιτισμών.
Ένας παραγωγικός συγγραφέας και ικανός καλλιτέχνης, ο Ντόντγουελ, αποκαλύπτει σε ολόκληρο το έργο του, μοναδικό για την εποχή του, το πολύπλευρο ταλέντο ενός αρχαιολόγου με δίψα για γνώση, ένα κρίσιμο πνεύμα και αισθητική ευαισθησία. Μεταφέρει για πρώτη φορά την πραγματική ανακάλυψη ενός τόπου, το ταξίδι γίνεται τρόπος εξερεύνησης και ανάγνωσης του τοπίου, στο οποίο τα μνημεία, η ιστορία, οι σύγχρονοι άνθρωποι και οι καλά τεκμηριωμένες πληροφορίες βρίσκουν τη θέση τους.
Το ταξίδι που σχετίζεται με τους δύο τόμους αυτής της έκδοσης, πλούσιο σε αρχαιολογικό και τοπογραφικό υλικό, περιλαμβάνει επίσης έναν τεράστιο πλούτο πληροφοριών για την ελληνική δημόσια και οικιακή ζωή τα χρόνια πριν από τον πόλεμο της Ανεξαρτησίας. Ο Ντόντγουελ αναχώρησε από τη Βενετία για τα Ιόνια Νησιά στα τέλη Απριλίου 1801, μαζί με τον Atkins και τον γνωστό ταξιδιώτη William Gell και έχοντας έναν ευφυή μορφωμένο Έλληνα από τη Σαντορίνη, τον οποίο είχε συναντήσει στην Ιταλία, ως διερμηνέας του. Μέσα σε ένα μήνα, ταξιδεύοντας στην Αδριατική, έφτασε με τους συντρόφους του στην Κέρκυρα, η οποία τότε ήταν υπό ρωσική-τουρκική κατοχή. Συνέχισε το ταξίδι του στους Παξούς, την Πάργα και τον Λευκά και έγραψε για τα ερείπια, τα προϊόντα, τα χωριά και το Ακρωτήριο Λευκάτα, από όπου, η παράδοση έλεγε, πως η ποιήτρια Σαπφώ βυθίστηκε στην άβυσσο, κατεστραμμένη από την ανεπιτήδευτη αγάπη της για τον Φαόν. Στη συνέχεια, ο Ντόντγουελ διέσχισε τα στενά στην Πρέβεζα, όπου επισκέφτηκε τις αρχαιότητες στη Νικόπολη, και έπειτα έπλευσε στην Ιθάκη, αναζητώντας περισσότερες αρχαιότητες. Περιέγραψε τη γεωγραφία και την οικονομία αυτού του νησιού. Τελικά έφτασε στην Κεφαλονιά, ολοκληρώνοντας έτσι το πρώτο του ταξίδι στην ελληνική επικράτεια, μαζί με τον William Gell.
Στο πρώτο του ταξίδι, παρά που δεν υπάρχουν σκίτσα ή κάποιο έγγραφο του Ντόντγουελ παρά μόνο οι σημειώσεις του Gell, φαίνεται ότι έκανε την λεπτομερή εξερεύνηση της Φωκίδας. Ο Ντοντγουελ μαζί με τον Gell επισκέπτονται : Αμφισσα, Σεγδίτσα, Αγια Ευθυμια, Λιδορίκι, Σκάλα Σαλωνων (σημερινή Ιτέα), Καρούτες, Σερνικακι, Άγιο Γεώργιο, Άγιο Κωνσταντίνο, Κίρρα, Ευπάλιο, Μονή Βαρνάκοβας, Χρισσό, Καστρί (Δελφοί). Φαίνεται ότι ερχόμενος την δεύτερη φορά ο Ντόντγουελ έχει σχηματίσει πια σφαιρική άποψη για την Φωκίδα.
Επειδή το πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα διακόπηκε πρόωρα λόγω διαφωνιών με τον Gell και επειδή ήθελε να την κάνει την περιήγηση της Ελλάδας κλασσικά όπως όλοι οι προηγούμενοι μεγάλοι περιηγητές, έχοντας μαζί τους και έναν επαγγελματικό ζωγράφο, ο Ντόντγουελ επιστρέφει στην χώρα μας.
Μετά την επιστροφή του από την Ελλάδα στη Ρώμη ο Dodwell συνέχισε να δουλεύει μαζί με τον Πομάρντι, που επίσης έμεινε στην Ιταλική πρωτεύουσα, στα σχέδια τους. Ο Πομάρντι επανασχεδίασε τα σχέδια που αποτυπώθηκαν αρχικά με μολύβι και με μελάνι, σε σέπια και ακουαρέλες , ενώ ο Dodwell έκανε στα περιθώριο τους σημειώσεις σε ότι αφορά στις σκηνές, στα μνημεία, στην ημερομηνία και στον καλλιτέχνη.
Στη συνέχεια έζησε στη Νάπολη και τη Ρώμη, και παντρεύτηκε μια γυναίκα τριάντα χρόνια νεώτερη. Ήταν διακεκριμένο μέλος διαφόρων ευρωπαϊκών πολιτιστικών κοινωνιών. Εξερευνώντας τα βουνά της Ιταλίας το 1832, ο Ντόντγουελ αρρώστησε και πέθανε. Η μεγάλη αρχαιολογική συλλογή του, νομίσματα, 115 χάλκινα και 143 αγγεία, που φυλάχτηκε για ένα διάστημα στο σπίτι του στη Ρώμη, πωλήθηκε αργότερα στο Glyptothek του Μονάχου.
Ο Έντουαρντ Ντόντγουελ, θεωρώ, ότι ήταν ο πιο σημαντικός περιηγητής της Ελλάδας όλων των εποχών, και από τα μέρη που επισκέφτηκε σε δυο του ταξίδια στην χώρα, αλλά και στην επιστημονική προσφορά του, που με τα 4 του συγγράμματα και άνω των 400 σκίτσων, άφησε πίσω του τεράστια παρακαταθήκη γνώσεις για την χώρα μας. Αγαπούσε πολύ την χώρα μας και τον στεναχωρούσε ο τουρκικός ζυγός .
" Αν ποτέ η Ελλάδα είναι να απελευθερωθεί από την εξουσία των παρόντων καταπιεστών της, θα πρέπει ο σπουδαίος αυτός αγώνας να ξεκινήσει με την κατάληψη της Ακροκορίνθου , του Ισθμού και των περασμάτων στα Γεράνεια. Η ασφάλεια της Πελοποννήσου θα ήταν τότε εξασφαλισμένη , εφόσον η Κόρινθος αποτελεί, τρόπον τινά, τη μόνη πύλη."
Στο πρώτο του ταξίδι, παρά που δεν υπάρχουν σκίτσα ή κάποιο έγγραφο του Ντόντγουελ παρά μόνο οι σημειώσεις του Gell, φαίνεται ότι έκανε την λεπτομερή εξερεύνηση της Φωκίδας. Ο Ντοντγουελ μαζί με τον Gell επισκέπτονται : Αμφισσα, Σεγδίτσα, Αγια Ευθυμια, Λιδορίκι, Σκάλα Σαλωνων (σημερινή Ιτέα), Καρούτες, Σερνικακι, Άγιο Γεώργιο, Άγιο Κωνσταντίνο, Κίρρα, Ευπάλιο, Μονή Βαρνάκοβας, Χρισσό, Καστρί (Δελφοί). Φαίνεται ότι ερχόμενος την δεύτερη φορά ο Ντόντγουελ έχει σχηματίσει πια σφαιρική άποψη για την Φωκίδα.
Επειδή το πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα διακόπηκε πρόωρα λόγω διαφωνιών με τον Gell και επειδή ήθελε να την κάνει την περιήγηση της Ελλάδας κλασσικά όπως όλοι οι προηγούμενοι μεγάλοι περιηγητές, έχοντας μαζί τους και έναν επαγγελματικό ζωγράφο, ο Ντόντγουελ επιστρέφει στην χώρα μας.
Το 1805, μαζί με τον καταξιωμένο Ιταλό ζωγράφο Simone Pomardi, ο Ντόντγουελ ταξίδεψε από τη Μεσίνα της Σικελίας στη Ζάκυνθο, για την οποία περιέγραψε τα χωριά, τον πληθυσμό και τα προϊόντα της. Έπειτα έπλευσε απέναντι στο Μισολόγγι. Έγραψε για τις εκβιάσεις του Αλή Πασά, τα προϊόντα που είναι περίεργα στην περιοχή, τον ποταμό Αχελώο και τα νησιά Εχινάδες. Σε συνέχεια, ο Ντόντγουελ έφτασε στην Πάτρα, όπου φιλοξενήθηκε από τον πρόξενο Νικόλαο Στράνη, του οποίου το σπίτι ήταν για πολλά χρόνια ο τόπος συνάντησης για τους Ευρωπαίους επισκέπτες. Κατά την περιοδεία του στην πόλη, επιβεβαίωσε τις θεωρητικές του γνώσεις για τα περιβάλλοντα και περιέγραψε λεπτομερώς τον αστικό ιστό και την αρχιτεκτονική, για παράδειγμα τονίζοντας ότι τα ελληνικά σπίτια είναι ασβεστωμένα και τα τούρκικα σπίτια είναι βαμμένα με κόκκινο χρώμα, καθώς και για την οικονομία, αναφέροντας επίσης τα προϊόντα εξαγωγής της περιοχή. Επισκέφτηκε το κάστρο, το περίφημο μεγάλο κυπαρίσσι, την εκκλησία του Αγίου Ανδρέα και την πηγή του ιερού νερού ("hagiasma"), από την οποία παρέχει μια άποψη που έβγαλε ο σύντροφος του Pomardi. Σημειώνει την παρουσία αρκετών μαύρων σκλάβων στην πόλη, όπου προσπάθησε επιπλέον να αποκτήσει αρχαιότητες. Στην Πάτρα, ο Ντόντγουελ νιώθει για άλλη μια φορά το καθήκον να αναδημιουργήσει ιστορική μνήμη. Η διαδρομή του στην πόλη αναδεικνύει τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, ενώ η τεκμηρίωση που περιέχει, τόσο από αρχαίους συγγραφείς όσο και μαρτυρίες παλαιότερων ταξιδιωτών, καθορίζει τη γνώση του τόπου.
Λόγω επιδημίας στην Πελοπόννησο εκείνη την εποχή, ο Ντόντγουελ επέλεξε να ταξιδέψει στην Αθήνα μέσω Ναυπάκτου, Γαλαξίδι, όπου παρακολούθησε τις γιορτές του Καρναβαλιού και την Άμφισσα, όπου έμεινε στο σπίτι ενός γιατρού από την Κεφαλονιά Ανδρέα Κατάνη και επισκέφτηκε τον τοπικό αγά που διεύθυνε τα Σάλωνα. Περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια τη ζωή και την οικία ενός Τούρκου ευγενή. Έκανε την αναλυτική εξερεύνηση της πρωτεύουσας των Οζολών Λοκρών, έχοντας ως οδηγό το βιβλίο του Σπόν, ενός Γάλλου περιηγητή του 17ου αιώνα. Προσδιορίζει με ακρίβεια τον πληθυσμό της πόλης στις 4.000- 5.000 άτομα και αναφέρει το εξαιρετικό βαμβάκι που παράγουν τότε τα Σάλωνα . Εξερευνά την Χάρμαινα και τα βυρσοδεψία της. Επισκέφτηκε επίσης και την Αγία Ευθυμία και κατέγραψε τα απομεινάρια της αρχαίας πόλης της Μυονίας. Σκαρφάλωσε στον Παρνασσό, σταμάτησε στο Χρισσό, γευμάτισε με τον Δεσπότη των Σαλώνων στο σπίτι του στο χωριό και έμεινε στο χωριό Καστρί, επισκέφτηκε την Κασταλία Πηγή και τις λίγες Δελφικές αρχαιότητες που ήταν ορατές εκείνη την εποχή. Μέσω της Αράχωβας και του Δίστομου, ο Ντόντγουελ ήρθε στο μαντείο του Τροφώνιου στη Λιβαδειά και από εκεί σε άλλα χωριά στη Βοιωτία (Ορχομενός, Αλίαρτος, Θεσπιές). Ο ίδιος ο Ντόντγουελ στο βιβλίο του "Όψεις και τοπία της Ελλάδας" , έκδοσης του 1819, με το γλαφυρό του τρόπο περιγράφει την φιλοξενία ,τις δημοκρατικές απόψεις και το δείπνο στο σπίτι του Δεσπότη των Σαλώνων, Χρισόστομου, που ο τελευταίος διατηρούσε στο Χρισσό (βλέπε στις εικόνες).
Έφτασε στην Αθήνα μέσω των Ελεύθερων και της πεδιάδας της Ελευσίνας στις 26 Μαρτίου 1806, ενώ τα πληρώματα του Λόρδου Έλγιν λεηλατούσαν τα γλυπτά των μνημείων της Ακρόπολης και έχει απαθανατίσει αυτό το θλιβερό γεγονός με μια ζωγραφιά.
Έφτασε στην Αθήνα μέσω των Ελεύθερων και της πεδιάδας της Ελευσίνας στις 26 Μαρτίου 1806, ενώ τα πληρώματα του Λόρδου Έλγιν λεηλατούσαν τα γλυπτά των μνημείων της Ακρόπολης και έχει απαθανατίσει αυτό το θλιβερό γεγονός με μια ζωγραφιά.
Ο Ντόντγουελ έμεινε στην Αθήνα μέχρι τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, εξερευνώντας σχεδόν ολόκληρη την Αττική (Πεντέλη, Φυλή, Αχαρνές, Κηφισιά, Μπραρόν, Πόρτο Ράφτη, Θορικός, Λαύριο, Σούνιο, Πειραιάς), Αίγινα και Σαλαμίνα. Επίσης ο Ντόντγουελ και ο Πομάρντι εξερεύνησαν με λεπτομέρεια και την Πελοπόννησο και την Θεσσαλία. Εκτός από αρχαιολογικά θέματα, έγραψε επίσης για τους χορούς, τη μουσική και τα παιχνίδια των Ελλήνων, καθώς και για τα έντομα και τα πουλιά.
Ο ίδιος ο Ντόντγουελ σχεδίασε 400 σκίτσα τοποθεσιών και μνημείων , χρησιμοποιούσε τον "σκοτεινό θάλαμο" και επεδίωξε να συνδυάσει τα τεκμηριωμένα αρχαιολογικά κατάλοιπα εμπλουτισμένα καλλιτεχνικά με χαρακτικά, πράγμα που κατάφερε και στα 4 δημοσιευμένα έργα του τα οποία αποτέλεσαν βασικά εγχειρίδια για όλους τους μετέπειτα περιηγητές στον ελλαδικό χώρο, ενώ και σήμερα εξακολουθούν να είναι χρήσιμες πηγές για την αρχαιολογική έρευνα.
Ο ίδιος ο Ντόντγουελ σχεδίασε 400 σκίτσα τοποθεσιών και μνημείων , χρησιμοποιούσε τον "σκοτεινό θάλαμο" και επεδίωξε να συνδυάσει τα τεκμηριωμένα αρχαιολογικά κατάλοιπα εμπλουτισμένα καλλιτεχνικά με χαρακτικά, πράγμα που κατάφερε και στα 4 δημοσιευμένα έργα του τα οποία αποτέλεσαν βασικά εγχειρίδια για όλους τους μετέπειτα περιηγητές στον ελλαδικό χώρο, ενώ και σήμερα εξακολουθούν να είναι χρήσιμες πηγές για την αρχαιολογική έρευνα.
Μετά την επιστροφή του από την Ελλάδα στη Ρώμη ο Dodwell συνέχισε να δουλεύει μαζί με τον Πομάρντι, που επίσης έμεινε στην Ιταλική πρωτεύουσα, στα σχέδια τους. Ο Πομάρντι επανασχεδίασε τα σχέδια που αποτυπώθηκαν αρχικά με μολύβι και με μελάνι, σε σέπια και ακουαρέλες , ενώ ο Dodwell έκανε στα περιθώριο τους σημειώσεις σε ότι αφορά στις σκηνές, στα μνημεία, στην ημερομηνία και στον καλλιτέχνη.
Ο Έντουαρντ Ντόντγουελ, θεωρώ, ότι ήταν ο πιο σημαντικός περιηγητής της Ελλάδας όλων των εποχών, και από τα μέρη που επισκέφτηκε σε δυο του ταξίδια στην χώρα, αλλά και στην επιστημονική προσφορά του, που με τα 4 του συγγράμματα και άνω των 400 σκίτσων, άφησε πίσω του τεράστια παρακαταθήκη γνώσεις για την χώρα μας. Αγαπούσε πολύ την χώρα μας και τον στεναχωρούσε ο τουρκικός ζυγός .
" Αν ποτέ η Ελλάδα είναι να απελευθερωθεί από την εξουσία των παρόντων καταπιεστών της, θα πρέπει ο σπουδαίος αυτός αγώνας να ξεκινήσει με την κατάληψη της Ακροκορίνθου , του Ισθμού και των περασμάτων στα Γεράνεια. Η ασφάλεια της Πελοποννήσου θα ήταν τότε εξασφαλισμένη , εφόσον η Κόρινθος αποτελεί, τρόπον τινά, τη μόνη πύλη."
Έλγιν λεηλατούσαν τα γλυπτά των μνημείων της Ακρόπολης και έχει, αποθανατίσει* αυτό το θλιβερό γεγονός με μια ζωγραφιά. *απαθανατίσει
ΑπάντησηΔιαγραφή