ΤΑ ΑΓΝΩΣΤΑ ΤΗΣ ΦΩΚΙΔΑΣ : ΠΩΣ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΦΩΚΙΔΑ? ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΜΙΘΕΟ ΠΑΠΠΟΥ ΤΟΥ ΤΟΝ ΠΑΝΟΥΡΓΟ ΑΥΤΟΛΥΚΟ!

 

Αυτολύκος – ο παμπόνηρος παππούς του Οδυσσέα

Ο Αυτολύκος ήταν μια από τις πιο παράξενες και γοητευτικές μορφές της ελληνικής μυθολογίας. Γεννήθηκε από την ένωση του θεού Ερμή με τη Χιόνη, κόρη του Δαιδαλίωνα. Από τον πατέρα του πήρε χαρίσματα σπάνια: ικανότητα στη ληστεία, πονηριά στο ψέμα, τέχνη να μεταμορφώνει την αλήθεια και τα πράγματα γύρω του. 

Ο Αυτόλυκος ζούσε στο Παρνασσό  έχοντας δημιουργήσει λαμπρά κτήματα, πλούτο και οικογένεια με πολλούς γιους και θυγατέρες , ήταν παππους του Ιάσωνα ενώ έλαβε μέρος και στην Αργοναυτική Εκστρατεία. 

Ήταν ο άνθρωπος που μπορούσε να κλέψει και να μη φανεί ποτέ το έγκλημά του, γιατί ό,τι άρπαζε το άλλαζε τόσο πολύ που κανείς δεν το αναγνώριζε. 

Έτσι απέκτησε φήμη του πιο δόλιου και ικανού κλέφτη της αρχαιότητας. Έπαιρνε ζώα από κοπάδια και τα έκανε αγνώριστα: άλλαζε τα σημάδια τους, τα χρώματα, ακόμα και τα κέρατα. Γι’ αυτό και κανένας δεν μπορούσε να τον πιάσει επ’ αυτοφώρω.

Η μονομαχία με τον Σίσυφο

Όμως βρέθηκε κάποιος εξίσου πονηρός: ο Σίσυφος, ο βασιλιάς της Κορίνθου, γνωστός για το μυαλό του. Ο Σίσυφος σημάδεψε κρυφά τις οπλές των ζώων του. Όταν εξαφανίστηκαν και τα βρήκε στο κοπάδι του Αυτολύκου, κατάλαβε το κόλπο. Έτσι ο μεγάλος απατεώνας ξεσκεπάστηκε. Το επεισόδιο έμεινε να θυμίζει ότι όσο κι αν κάποιος νομίζει ότι ξεγελά τους πάντες, πάντα υπάρχει κάποιος πιο έξυπνος. Ένας άλλος μύθος λέει ότι ο  Αυτόλυκος παραδέχτηκε τον Σίσυφο ως πιο έξυπνο από αυτόν, του επέστρεψε όλα τα κλεμμένα και τον κάλεσε στον Παρνασσό να τον φιλοξενήσει. Εκείνη την περίοδο, έχει φτάσει και ο Βασιλιάς της Ιθάκης Λαέρτης, να ζητήσει σε γάμο την κόρη του Αυτόλυκου, Αντίκλεια.

Ο πανούργος Αυτόλυκος δέχτηκε την πρόταση του Λαέρτη   αλλά, πριν τον γάμο,  έβαλε την Αντίκλεια να κοιμηθεί με τον Σίσυφο. Έτσι όταν γεννήθηκε ο Οδυσσέας, διέθετε την πονηριά και την εξυπνάδα του παππού του, Αυτόλυκου και του Σίσυφου του οποίου γιός ήταν στην πραγματικότητα.

Ο δάσκαλος του Ηρακλή

Ο Αυτολύκος δεν ήταν μόνο κλέφτης. Ήταν και δάσκαλος. Στην τέχνη της πάλης, όπου ήταν ο καλύτερος παλιστής της εποχής του,  μύησε τον νεαρό Ηρακλή, όταν ακόμα αυτός  εκπαιδευόταν. Όμως οι πονηριές του στάθηκαν μοιραίες και για τον ήρωα. Κάποτε ο Αυτολύκος έκλεψε βόδια από τον βασιλιά Ευρύτο και η κατηγορία έπεσε άδικα πάνω στον Ηρακλή. Όταν ο Ευρύτος έστειλε τον γιο του, τον Ίφιτο, να βρει την αλήθεια, ο Ηρακλής, σε κρίση μανίας, τον σκότωσε. Έτσι, μια απάτη του Αυτολύκου έγινε αιτία για συμφορές.

Ο παππούς του Οδυσσέα

Πάνω απ’ όλα, όμως, ο Αυτολύκος έμεινε γνωστός ως παππούς του Οδυσσέα. Η κόρη του, η Αντίκλεια, παντρεύτηκε τον Λαέρτη, βασιλιά της Ιθάκης, και γέννησε τον ήρωα που θα γινόταν ο «πολύτροπος» των Ελλήνων.

Όταν γεννήθηκε το παιδί, ο Αυτολύκος πήγε στην Ιθάκη για να το δει. Τότε, με μια χαρακτηριστική του κουβέντα, όρισε και τη μοίρα του εγγονού του:

“Καθώς έχω οργιστεί (ὀδυσσάμενος) με πολλούς, ας ονομαστεί το παιδί Οδυσσεύς, – αυτός που θα κουβαλά πάνω του οργή και έχθρες».

Το όνομα βγήκε προφητικό. Ο Οδυσσέας, σε όλη του τη ζωή, αντιμετώπισε δυσκολίες, μίση, εχθρούς, ταξίδια ατελείωτα και περιπέτειες που λίγοι θα άντεχαν.

Από τον Αμύντορα ο Αυτόλυκος  έκλεψε ένα χάλκινο κράνος (την "κυνέη" όπως ονομαζόταν) και το δώρισε στον Οδυσσέα, που το φορούσε στη νυχτερινή εισβολή του μαζί με τον Διομήδη στην πόλη της Τροίας.

Το σημάδι στον Παρνασσό

Δεν του χάρισε μόνο το όνομα· του άφησε κι ένα ανεξίτηλο σημάδι. Όταν ο Οδυσσέας ήταν μικρό αγόρι, ο Αυτολύκος τον πήρε μαζί του σε κυνήγι στον Παρνασσό. Εκεί, ένας αγριόχοιρος όρμησε ξαφνικά και με τους χαυλιόδοντές του τον χτύπησε στο πόδι. Ο μικρός γλίτωσε χάρη στον παππού και τους θείους του , αλλά το τραύμα άφησε βαθιά ουλή. 

Το αίμα έτρεχε απο το τραύμα. Οι θείοι του το έδεσαν και με επαοίδη (ξόρκι δηλαδή)  σταμάτησαν το αίμα. (Οδύσσεια , ραψωδια τ, 4570). 

Αυτό σημαίνει πως οι θείοι του Οδυσσέα ήταν μάγοι - θεραπευτές, δηλαδή ιερείς της εποχής.

Αυτή η ουλή έγινε το πιο ζωντανό σημάδι της ταυτότητάς του. Χρόνια αργότερα, όταν ο Οδυσσέας γύρισε κρυφά στην Ιθάκη, κανείς δεν τον αναγνώριζε.. Ούτε η Πηνελόπη, ούτε οι δούλοι ,ούτε οι σύντροφοί του. Μόνο η γριά του τροφός, η Ευρύκλεια,  είδε την ουλή στο πόδι και τον κατάλαβε αμέσως.  Η Ευρύκλεια, καθώς του έπλενε τα πόδια, είδε το παλιό σημάδι κι αναφώνησε με δάκρυα στα μάτια:

— Εσύ είσαι, παιδί μου… Εσύ είσαι ο Οδυσσέας!

 Το σημάδι από το κυνήγι με τον Αυτολύκο έγινε το κλειδί της αποκάλυψης.

Η κληρονομιά

Ο Αυτολύκος έδωσε στον εγγονό του τρία πράγματα:

• Την πονηριά και την εξυπνάδα, δώρα του ίδιου και του θεϊκού πατέρα του, Ερμή.

• Ένα όνομα γεμάτο μοίρα και βάρος, που κουβαλούσε μέσα του την έννοια της σύγκρουσης.

• Ένα σημάδι στο σώμα, την ουλή από τον αγριόχοιρο, που έμελλε να γίνει το πιο ανθρώπινο και αληθινό αποδεικτικό της ταυτότητάς του.

Ο Αυτολύκος, ενας Ημιθεός που ζούσε στην Φωκίδα,  έμεινε στη μνήμη των αρχαίων όχι απλώς ως ένας παμπόνηρος κλέφτης, αλλά ως ο άνθρωπος που σφράγισε τον Οδυσσέα με το αίμα, με το όνομα και με το σημάδι. Μέσα από την ιστορία του εγγονού του, ο ίδιος ζει για πάντα στις σελίδες της Οδύσσειας.

________________________________________

 

                                                                       

                                                                                               

                                                                                   

                                                    

                                                                               

Неизвестное о Фокиде: Как связан Одиссей с Фокидой? Через своего деда ,полубогa — хитроумного Автолика!»

 

Неизвестное о Фокиде:
Как связан Одиссей с Фокидой?
Через своего  деда ,полубогa  — хитроумного Автолика!»

 

Автолик – хитроумный дед Одиссея

Автолик был одной из самых необычных и притягательных фигур греческой мифологии. Он родился от союза бога Гермеса и Хионы, дочери Дайдалиона. От отца он унаследовал редкие дары: искусство воровства, хитрость в обмане, умение изменять истину и преображать вещи вокруг себя.

Автолик жил на Парнасе,   святой горе Фокиды,  владея обширными землями, богатством и многочисленной семьёй – у него было много сыновей и дочерей. Он считался дедом Ясона и сам участвовал в Аргонавтической экспедиции. Это был человек, который умел красть так, что преступления его никогда не удавалось раскрыть: он изменял украденное до неузнаваемости.

Так он прославился как самый хитрый и искусный вор древности. Захваченные им животные из чужих стад становились неузнаваемыми: менялись их отметины, окраска, даже рога. Поэтому никто не мог уличить его с поличным.

Поединок с Сизифом

Однако нашёлся кто-то столь же изворотливый: Сизиф, царь Коринфа, известный своим умом. Сизиф тайно пометил копыта своих животных. Когда они исчезли и оказались в стаде Автолика, хитрость раскрылась. Так великий обманщик был уличён. Этот эпизод напоминал, что как бы ни казался человек проницательным, всегда найдётся кто-то умнее.

Согласно другой версии мифа, Автолик признал Сизифа умнее себя, вернул ему всё похищенное и пригласил его в гости на Парнас. В то же время туда прибыл и царь Итаки Лаэрт, чтобы просить руки дочери Автолика, Антиклеи. Отец согласился, но до свадьбы тайно отдал дочь Сизифу. Так, когда родился Одиссей, он унаследовал хитрость и ум не только от деда Автолика, но и от самого Сизифа, сыном которого был на самом деле.

Учитель Геракла

Автолик был не только вором. Он был и наставником. Автолик, непревзойденный борец, обучал борьбе Геракла в юнешестве . Но его уловки оказались роковыми и для героя. Однажды Автолик похитил быков у царя Эврита, и обвинение несправедливо пало на Геракла. Когда Эврит послал своего сына Ифита выяснить правду, Геракл в приступе безумия убил его. Так хитрость Автолика стала причиной трагедии.

Дед Одиссея

Больше всего Автолик известен как дед Одиссея. Его дочь, Антиклея, вышла замуж за Лаэрта, царя Итаки, и родила героя, которому суждено было стать «многоопытным» среди эллинов.

Когда родился ребёнок, Автолик приехал в Итаку посмотреть на него. И тогда, своей характерной фразой, он определил судьбу внука:
«Так как я разгневал (ὀδυσσάμενος) многих, пусть ребёнка назовут Одиссеем – тем, кто понесёт на себе гнев и вражду».

Имя оказалось пророческим. Всю жизнь Одиссей сталкивался с трудностями, ненавистью, врагами, бесконечными странствиями и испытаниями, которые мало кто мог бы вынести.

Автолик однажды похитил у Аминтора медный шлем («κυνέη») и подарил его Одиссею, который носил его во время ночного набега вместе с Диомедом в город Трою. 

Одна из версий мифа рассказывает, что Автолик признал Сизифа более хитроумным, чем он сам, вернул ему всё украденное и пригласил его на Парнас в гости. В это же время туда прибыл и царь Итаки Лаэрт, чтобы попросить руки дочери Автолика, Антиклеи. Хитроумный Автолик согласился на предложение Лаэрта, но перед свадьбой заставил Антиклею переспать с Сизифом. Так, когда родился Одиссей, он унаследовал коварство и ум своего деда Автолика, но в действительности был сыном Сизифа.

Рана на Парнасе

Автолик оставил внуку не только имя, но и незгладимый знак. Когда Одиссей был ещё мальчиком, он взял его с собой на охоту на Парнас. Там на них внезапно напал дикий вепрь и ранил ребёнка в ногу клыками. Маленький Одиссей выжил благодаря деду и своим дядям, но рана оставила глубокий шрам.

Кровь текла ручьём. Дяди перевязали рану и с помощью заклинания остановили кровотечение («Одиссея», песнь τ, стих 4570). Это значит, что дяди Одиссея владели магией и исцелением, будучи своего рода жрецами.

Этот шрам стал самым ярким знаком его личности. Годы спустя, когда Одиссей тайно вернулся в Итаку, никто не узнал его – ни Пенелопа, ни слуги, ни даже его спутники. Только старая кормилица Евриклея, омывая ему ноги, увидела старый шрам и воскликнула со слезами на глазах:
— Это ты, дитя моё… Это ты, Одиссей!

Шрам от охоты с Автоликом стал ключом к раскрытию его личности.

Наследие

Автолик оставил внуку три великих дара:

• Хитрость и ум, данные ему самому и его божественным отцом Гермесом.
• Имя, полное судьбы и тяжести, несущее в себе смысл борьбы и вражды.
• Знак на теле – шрам от вепря, ставший самым человеческим и подлинным доказательством его личности.

Автолик остался в памяти древних не просто как хитроумный вор, но как человек, который запечатлел Одиссея кровью, именем и знаком. Через историю своего внука он живёт вечно на страницах «Одиссеи».