ΤΑ ΑΓΝΩΣΤΑ ΤΗΣ ΦΩΚΙΔΑΣ- Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΜΠΛΙΑΝΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΤΑΜΠΟΥΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ!

ΤΑ ΑΓΝΩΣΤΑ ΤΗΣ ΦΩΚΙΔΑΣ- Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΜΠΛΙΑΝΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΤΑΜΠΟΥΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ!

  Με αφορμή την συμπλήρωση των 193 χρόνων από την μάχη της Άμπλιανης που έγινε στις 14/07/1824, επιβάλλεται για άλλη μια φορά να τιμήσουμε την ευφυΐα του Εθνικού Ήρωα του Απελευθερωτικού Αγώνα του 1821, του Γέρου  Πανουργιά και να αναδείξουμε  το γεγονός αυτό της μάχης , άγνωστο για ευρύ Ελληνικό κοινό όπως πολλά άλλα γεγονότα που συνέβησαν στη Φωκίδα κατά την διάρκεια της Επανάστασης του 1821. 

   

  Η μάχη της Άμπλιανης ήταν από τις σφοδρότερες του Εθνικού Απελευθεροτικού Αγώνα με συμμετοχή άνω των 12.000 Τούρκο-Αλβανών κατά των 1.200 Ελλήνων και είναι η  μοναδική μάχη που το πεδίο της παρέμενε σχεδόν αλώβητο μέχρι τις μέρες μας.  Η αμυντική γραμμή των Ελλήνων, τα 10 ισχυρά ταμπούρια πάνω στην παλιά οδό Ζητούνι (Λαμία)-Σαλώνων (Άμφισσα) αντιστέκεται ακόμα στο χρόνο στην δυτική πλαγία του Παρνασσού.

   

   Το καλοκαίρι του 1824 ο καινούριος Ρούμελη-βαλεσή Δερβίς Πασάς, με τους οπλαρχηγούς Γιουσούφ Πασά  Περκόφτσαλη και τον Αμπάζ Ντίπρα στα πλαίσιο του ευρύτερου Τούρκο-Αιγυπτιακού σχεδίου αντιμετώπισης της Επανάστασης. εισέβαλε με 15.000 στρατό στην Ανατολική Στερεά  Ελλάδα. Ο αντικειμενικός σκοπός ήταν μετά από την συνδυασμένη δράση των στρατευμάτων στη Δυτική Ελλάδα και στην Αττική, η διάλυση της Επανάστασής στη Στερεά και διαμέσου Φωκίδας εισβολή στη Πελοπόννησο. Για να πετύχει το σχέδιο αυτό ο σουλτανικός στρατός χωρίστηκε σε 3 τμήματα. Το πρώτο με 1.500 πεζούς θα επιτίθεντο μέσω Οίτης-Βαρδουσίων στο Λιδωρίκι. Το δεύτερο και ισχυρότερο με 10.000 πεζούς, 1.000 ιππείς και τα 2 πεδινά κανόνια υπό τους Γιουσούφ Πασά και Αμπάζ Ντίπρα μέσω Μπράλου-Γραβιάς θα επιτίθεντο στην Άμφισσα  και το 3ο τμήμα υπό τον ίδιον Δερβίς Πασά με 2.000 πεζούς και 500 ιππείς θα προστάτευε τις συγκοινωνίες και αποτελούσε την εφεδρεία του στρατού εισβολής.  Μόλις ο γέρο-Πανουργίας πληροφορήθηκε το σχέδιο του εχθρού να επιτεθεί στην Άμφισσα επινόησε ένα πανέξυπνο αμυντικό σχέδιο. 

    

   Στην Άμπλιανη Φωκίδας, στην καρδιά του Δυτικού Παρνασσού ,  όπου ο παλιός δρόμος έφτανε στη κορυφή μετά από την μεγάλη και κουραστική  άνοδο και ξεκινούσε τη κατηφόρα, πρότεινε να φτιαχτούν 10 ισχυρά πέτρινα ταμπούρια, ενισχυμένα με τους κορμούς και τα κλαδιά μεγάλων δένδρων. Τα 6 ταμπούρια αφορούσαν την μεγαλύτερη  χαράδρα που περνούσε ο δρόμος, 2 κυκλικά πάνω στον ίδιο το  δρόμο και από 2 τετράγωνα σε κάθε πλαγιά δεξιά και αριστερά, με τα ψηλότερα ταμπούρια να καλύπτουν ακριβώς τη κορυφή την χαράδρας του δρόμου για να ελέγχουν και τις διπλανές πλάγιες χαράδρες. Στις διπλανές χαράδρες δεξιά και αριστερά του δρόμου προς αποφυγή υπερκεράσεως της κεντρικής αμυντικής θέσης, φτιάχτηκαν άλλα 2 ταμπούρια από κάθε πλευρά, με αποτέλεσμα να είναι ερμητικά κλειστό το πέρασμα του δρόμου προς τα Σάλωνα. Οι δυνάμεις των Ελλήνων αποτελούνταν από σώμα 600 ανδρών του γέρου–Πανουργία υπό τον γιο του, Νάκο Πανουργία, τους 230 εμπειροπόλεμους Σουλιώτες υπό τον Δράκο, Δαγκλή, Ζερβά και τον Περραιβό. Από την Πελοπόννησο την τελευταία στιγμή ήρθαν 200 άνδρες υπό τον Παναγιώτη Νοταρά και 130 επιπλέον Σουλιώτες υπό τους Κίτσο Τζαβέλα και Γεώργιο Καραϊσκάκη . Συνολικά 1.200 μαχητές απέναντι των 12.500 Τούρκο-Αλβανών εισβολέων.

   

    Στην οχυρωμένη τοποθεσία οι Έλληνες έριξαν πολλά και μεγάλα έλατα στο δρόμο για να εμποδίσουν την επέλαση του επίφοβου τούρκικου ιππικού. Τα κεντρικά ταμπούρια υπεράσπισαν οι 230 Σουλιώτες, τα αριστερά ταμπούρια είχαν οι 400 Σαλωνίτες υπό τον Νάκο Πανουργία και τα δεξιά ταμπούρια υπεράσπιζαν οι 330 άνδρες του Νοταρά και του Τζαβέλα. Ένα σώμα 200 ανδρών του Πανουργιά υπό τον Γιώργο Καλμούκη ήταν στην εφεδρεία μεταξύ  Γκιώνας- Παρνασσού δεξιά της Άμπλιανης.

     Όταν έφτασαν οι Τούρκοι, διαπίστωσαν με έκπληξη ότι ο δρόμος είναι κλειστός και υπάρχουν οχυρώσεις με Έλληνες μαχητές. Τότε χώρισαν το στρατό σε 3 τμήματα, το κεντρικό με τα 2 κανόνια και 3.500 πεζούς υπό τον Γιουσούφ Πασά που επιτέθηκαν  στους 230 Σουλιώτες, το αριστερό τμήμα με 4.000 Τούρκους από την Μακεδονία και Θράκη όρμησαν στους 330 άνδρες του Νοταρά και του Τζαβέλα. Και αριστερά οι 400 άνδρες του Νάκου Πανουργιά αντιμετώπισαν τους 3.000 Τουρκοαλβανούς από Αμπάζ Ντίπρα. Η μάχη ήταν σφοδρή, διήρκεσε άνω των 9 ωρών και στα κεντρικά ταμπούρια  ήταν όχι μόνο με ανταλλαγή πυροβολισμών αλλά και συστάδην με σπαθιά. Η αμυντική γραμμή φάνηκε να αντέχει και οι εφεδρείες και το ηθικό των εισβολέων λιγόστευε ώρα με την ώρα. Όταν στις 6 το απόγευμα όπου έπεφτε το σούρουπο οι 200 Σαλωνίτες από το σώμα του Πανουργία, υπό τον Καλμούκη, επιτεθήκαν στο αριστερό  άκρο της Τουρκικής παράταξης και οι Σουλιώτες του Τζαβέλα και οι μαχιτές του Νοταρά  όρμισαν με θυελλώδη αντεπίθεση,  είχε αποτέλεσμα να  επικρατήσει πανικός στις τάξεις των εχθρών με επακόλουθο την άτακτη υποχώρηση του αριστερού άκρου. Παρασυρόμενοι από τους μαχητές του Νικηταρά και Τζαβέλα, αντεπιτέθηκε και το ελληνικό κέντρο υποχρεώνοντας και τις δυνάμεις του Γιουσούφ Πασά με υποχώρηση. Σε λίγο άρχισε να υποχωρεί και το δεξί τούρκικο άκρο υπό τον Αμπάζ Ντίπρα. Χωρίς να γνωρίζουν το έδαφος, μέσα στη νύχτα αρκετοί Τούρκοι βρήκαν φριχτό θάνατο πέφτοντας στους γκρεμούς. Οι απώλειες του εχθρού έφτασαν στους 2.000 νεκρούς και τραυματίες , οι Έλληνες χάσανε 9 μαχητές και 12 τραυματίστηκαν. Οι νικητές  πήραν πολλά λάβαρα, πολεμοφόδια και τα 2 κανόνια του εχθρού. Ο Δερβίς Πασά αργότερα αποκεφαλίστηκε από το σουλτάνο διότι απέτυχε προς το τέλος της χρονιάς όλη η επιχείρηση των Τούρκων και δεν ετέθη ο σκοπός τους να περάσουν δια της Φωκίδας τα στρατεύματα στη Πελοπόννησο.

   Σήμερα πάνω στο καινούριο δρόμο Άμφισσας –Λαμίας  προς το 51ο χιλιόμετρο υπάρχει ένα σεμνό μνημείο. Κάθε χρόνο, στη μέση του Ιουλίου, στην επέτειο της μάχης της Άμπλιανης. ο Δήμος Δελφών οργανώνει την πεζοπορία από τη θέση Μαυρονέρι στο σημείο της μάχης και στα μοναδικά για την Ελλάδα, τα ταμπούρια του Πανουργία.